یک روش تحقیقاتی برای بررسی کیفیت و کمی متن، تحلیل محتوا است که بررسی می‌کند آیا پیام‌های ارتباطی به درستی در متن تعمیم داده شده‌اند یا خیر. در این فرایند، تعیین وجود کلمات، مضامین یا مفاهیم خاص در متن مشخص می‌شود که کمک می‌کند محققان معانی و روابط این مفاهیم را تحلیل کنند.
همچنین کاربرد تحلیل محتوا برای افرادی پررنگ است که می‌خواهند در مورد موضوع مشخصی تحقیق کرده و به نتیجه گیری مشخصی برسند و همچنین کمک می‌کند تا محتوایی کارآمد، جذاب و موثر را برای برندتان خلق کنید. در این مقاله به بررسی انواع روش های تحلیل و آنالیز محتوا می‌پردازیم. بیایید با هم به این سفر خلاقانه برویم و در پی کشف اسرار و رموز تحلیل محتوا باشیم!
تحلیل محتوا چیست؟
تحلیل محتوا عملی است که به تجزیه و تحلیل جزئیات و عناصر مختلف محتوا از جمله مفاهیم، پیام‌ها، ایده‌ها، عناصر و عناوین مختلف متن، تصاویر، ویدئوها و صوت‌ها می‌پردازد. هدف اصلی تحلیل محتوا، شناسایی نقاط قوت و نقاط ضعف محتوا و بهبود آن‌هاست. فرض کنید می‌خواهید آش بپزید! اگر فقط طبق گفته مادربزرگ همه موارد را به آن اضافه کنید و بگذارید بپزد، یک شلم شوربایی می‌شود که نگو؛ اما اگر طبق اصول یکی یکی عناصر غذا را به آن اضافه کنید و بعد از اضافه کرد نمک و سیر و… آن را تست کنید قطعا در نهایت یک غذای فوق العاده نوش جان می‌کنید.
در بازاریابی محتوایی هم اوضاع به همین قرار است؛ به این صورت که اگر تنها محتوا تولید و منتشر کنید و پشت سرتان را هم نگاه نکنید، آن محتوا هیچ گلی به سرتان نمی‌زند. تحلیل محتوا چه از نظر کیفی و چه از نظر کمی، یک پایه مهم در بازاریابی محتوای موفق است.
انواع روش های تحلیل و آنالیز محتوا؛ 3 ستون مهم تحلیل محتوا
روش‌های خیلی زیادی برای تحلیلی یک محتوا وجود دارند که مرحله‌ای مهم در چرخه تولید محتوا محسوب می‌شوند. در ادامه به بررسی کامل 3 مورد از روش‌های تحلیل و آنالیز محتوا می‌پردازیم:
تحلیل کیفی محتوا؛ محتوای ما برای جذب مخاطب و رفع نیاز او چقدر پتانسیل دارد؟
بخش مهمی از محتوا، بخشی است که احساسات و عواطف مخاطب را درگیر خود می‌کند؛ به این ترتیب به تحلیل محتوای کیفی نیاز داریم تا بتواند معیارهای غیر قابل اندازه گیری مثل احساسات و عواطف را تحلیل کند.
برای مثال، فرض کنید که شما یک مطالعه کیفی در مورد تجربه کاربری افرادی که از یک وب سایت خاص استفاده می‌کنند، انجام می‌دهید. در این مطالعه، شما ممکن است از مصاحبه‌ها، گفتگوها، بررسی‌های عمیق و مشاهده‌های خود داده‌های کیفی جمع‌آوری کنید.
با استفاده از تحلیل محتوای کیفی، می‌توانید به راحتی الگوهای مختلف و جذاب برای مخاطب را شناسایی کنید و از این راه یک محتوای به‌روز و بهینه منتشر کنید. در کل، تحلیل محتوای کیفی به ما کمک می‌کند تا مسائل پیچیده را درک کنیم و به دنبال الگوهایی در میان داده‌ها باشیم که با روش‌های کمی قابل دستیابی نیستند.
تحلیل کمی محتوا؛ محتوای ما چند مَرده حلاج است؟
در تحلیل کمی محتوا، اطلاعات و آمار با اعداد و ارقام ثبت می‌شود و سر و کار شما کاملا با اعداد و بالا و پایین کردن آن‌هاست.
در آنالیز محتوای کمی، با توجه به داده‌های عددی و محاسباتی، اطلاعات مفیدی از میزان کیفیت و بهینه بودن محتوای خود به دست می‌آورید. به عبارت دیگر، تحلیل محتوای کمی به شما کمک می‌کند تا با بهره گیری از روش‌های آماری، علمی و ریاضی، از طریق بررسی تعداد و فراوانی کلمات، عناوین، عبارات و… به نتایجی دقیق و قابل اعتماد برای بهبود محتوای خود برسید.
برای مثال، فرض کنید شما یک وبلاگ در حوزه سلامت دارید و به دنبال بررسی کیفیت محتوای خود هستید. با تحلیل محتوای کمی، می‌توانید اطلاعاتی از این قبیل به دست آورید که آیا مفهوم مد نظر شما عینی، آشکار و یکپارچه منتقل شده‌است یا خیر. با بررسی این اطلاعات، می‌توانید به بهترین شکل ممکن کیفیت تولید محتوا را بسنجید و برای بهبود آن برنامه ریزی کنید.
تحلیل موضوعی محتوا
در این روش آنالیز محتوا،داده‌های کیفی تجزیه و تحلیل می‌شوند و برای مجموعه‌ای از متن و محتواها برای یافتن موضوعات، ایده‌ها و الگوهای مشترک مناسب است. تحلیل موضوعی به شناسایی موضوعات مهم در حوزه موردنظر و میزان کیفیت و تعداد محتوای رقبا را می‌سنجد.
به عنوان مثال فرض کنید شما صاحب یک سایت فروش طلا و جواهرات هستید؛ با تحلیل رقبایتان متوجه می‌شوید که 500 عدد مقاله وبلاگ از شما بیشتر دارند یا در اکثر کمپین‌های تبلیغاتی‌شان، هدفی را دنبال می‌کنند که شما از آن غافل بودید. یا در مورد اطلاعات جمع‌آوری شده از رفتار مخاطبان خود، تحلیل موضوعی انجام می‌دهید و بر اساس آمار جامعه هدف، به نتایج مشخص می‌رسید.
به این ترتیب کاری که باید انجام دهید این است که از این تحلیل موضوعی استفاده کرده و استراتژی مناسبی بچینید.
بیشتر بخوانید:
استراتژی تولید محتوا؛ روشنی راه سئو
چطور محتوایمان را تحلیل کنیم که مو لای درزش نرود؟
در ادامه گام به گام باهم روش انجام آنالیز محتوا را مرور می‌کنیم تا در نهایت شما بتوانید خودتان به تنهایی این کار را انجام دهید.
مرحله اول: تعیین هدف تحلیل
در مرحله اول تحلیل محتوا، باید هدف و مقصود تحلیل را مشخص کنیم. این هدف ممکن است برای شناسایی نیازهای مخاطبان، بهبود کیفیت محتوا، یا حتی بهینه سازی محتوا برای موتورهای جستجو باشد.
برای مثال، فرض کنید که می‌خواهید تحلیلی روی محتوای وب سایت‌تان انجام دهید. هدف شما ممکن است بررسی رضایتمندی کاربران، بهبود رتبه در موتورهای جستجو، یا بهبود بازده تبلیغات باشد. در هر صورت، مشخص کردن هدف تحلیل محتوا، مسیر تحلیل صحیح را به شما نشان خواهد داد و از هدر رفتن زمان و هزینه جلوگیری می‌کند.
مرحله دوم: جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز برای تحلیل و پردازش آن
پس از تعیین هدف از تحلیل محتوا، در مرحله جمع آوری داده، باید اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل را جمع آوری کنید. به طور مثال، اگر شما در حال تحلیل یک وبسایت هستید، باید دیتای محتوای آن را جمع آوری کنید. این دیتا شامل میزان بازدید متن، تصاویر، ویدیوها، صفحات وب، پست‌های بلاگ، نظرات کاربران و میزان Dwell Time و… می‌شود.
بگذارید یک مثال بزنم؛ اگر شما می‌خواهید تحلیلی در مورد رفتار مشتریان در صفحه اصلی وبسایت فروشگاهی خود داشته باشید، باید داده‌هایی مانند زمان بازدید، صفحاتی که بیشترین بازدید را دریافت کرده‌اند، اقداماتی که انجام داده‌اند، و محصولاتی که خریداری کرده‌اند را جمع آوری کنید.
در کل، مرحله جمع آوری داده‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا داده‌های نامناسب یا ناقص ممکن است منجر به دریافت نتایج نادرست و تعیین استراتژی بیهوده و غیر موثر شود.
مرحله سوم: تفسیر و تحلیل نتایج
مرحله تفسیر و تحلیل نتایج، مهم‌ترین مرحله در تحلیل محتواست. در این مرحله، نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل، بررسی و برای استخراج اطلاعات و نتیجه‌گیری، تفسیر می‌شوند.
برای مثال، فرض کنید که شما در حال تحلیل محتوای رقبا هستید و می‌خواهید بفهمید چه محتوایی برای مخاطبان آن‌ها جذاب است و باعث رشد رقابتی و خیلی شدید آن‌ها شده است. پس از جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز، مانند تعداد بازدیدها، نرخ تبدیل، پست‌های اجتماعی و غیره، به مرحله جذاب ماجرا، یعنی تحلیل و تفسیر نتایج می‌رسید.
در این مرحله، با بررسی داده‌ها، می‌توانید نقاط قوت و نقاط ضعف رقبا را شناسایی کرده و راهکارهایی را برای بهبود سایت‌تان ارائه دهید.
مرحله چهارم: اعمال روش‌های تحلیلی به داده‌ها (مانند تحلیل محتوای کمی و کیفی، تحلیل موضوعی و …)
در مرحله اعمال روش‌های تحلیلی به داده‌ها، ابزارها و تکنیک‌های مختلفی برای اجرای کارها بر اساس تحلیل‌های به دست آمده استفاده می‌شود. در این مرحله شما نتجه‌گیری‌تان از تفسیر داده‌های جمع آوری شده را بر روی محتوا اعمال می‌کنید.
به عنوان مثال برای یک سایت فروشگاهی به این نتیجه می‌رسید که تعداد محصولات نسبت به رقبا کم است و کاربران را راضی نمی‌کند؛ به این ترتیب پیشنهاد اضافه کردن محصول را به کارفرما داده و آن را اجرا می‌کنید.
مرحله پنجم: ارائه گزارش و تبیین نتایج به شکل قابل فهم و دسته‌بندی شده
در مرحله آخر تحلیل و آنالیز محتوا، باید نتایج به دست آمده را به شکل قابل فهم و دسته‌بندی شده به کارفرما و اعضای تیم ارائه داد. تیر آخر را با این مرحله می‌زنید؛ به این صورت که اطلاعات به دست آمده را به شیوه‌ای که برای کاربران ساده و قابل فهم باشد، در قالب یک گزارش تدوین کنیم.
برای مثال، فرض کنید که در تحلیل محتوای سایت یک شرکت متوجه شدیم که بیشترین بازدید صفحه از محصولاتی است که در زمینه لوازم آرایشی و بهداشتی قرار دارد. در این صورت، در گزارش نهایی باید به صورت دسته‌بندی شده و با استفاده از نمودارها و جداول، این نتیجه را به کارفرما ارائه دهیم تا آن‌ها نیز بتوانند با توجه به این نتایج، برنامه‌های خود را تغییر دهند و سمت و سوی کسب و کارشان را بهبود دهند. ارائه نتایج به شکل قابل فهم و دسته‌بندی شده، به صاحب کسب و کار کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را بگیرد.
گوگل آنالیتیکس؛ یک سوپر ابزار برای کمک به تحلیل محتوا
گوگل آنالیتیکس، یکی از ابزارهای مهم در تحلیل داده‌های دیجیتال و وبسایت‌هاست که توسط گوگل ارائه شده. این ابزار به کاربران اجازه می‌دهد تا میزان بازدید سایت، منابع ترافیک، کلمات کلیدی مورد استفاده در جستجوی گوگل (Query)، زمان و میزان کلیک کاربران بر روی یک لینک را اندازه گیری کنند.
به یک نمونه تحلیل محتوا در ابزار گوگل آنالیتیکس توجه کنید:
در تحلیل محتوای دیجیتال، گوگل آنالیتیکس می‌تواند به شما در درک بهتر رفتار کاربران در وبسایت کمک کند.
در کل، گوگل آنالیتیکس یکی از بهترین ابزارهای تحلیلی محتوا در دنیای دیجیتال است که به شما کمک می‌کند تا بهترین راهکارهای بازاریابی را برای کسب و کار خود پیدا کنید و به طور کلی عملکرد وبسایت خود را بهبود دهید.
جمع بندی مطلب
در این مطلب، با مفهوم آنالیز محتوا (Content Analysis) در بازاریابی دیجیتال آشنا شدیم و نکات مهمی را در این زمینه بررسی کردیم. سپس نوعی از تحلیل محتوا که به عنوان تحلیل محتوای کمی شناخته می‌شود را بررسی و با یک مثال آن را توضیح دادیم. همچنین، به توضیح تحلیل محتوای کیفی پرداختیم و روش‌های مختلف تحلیل و آنالیز محتوا را به صورت لیستی و خلاصه‌وار مرور کردیم. سپس مراحل انجام این کار را به ترتیب شرح دادیم و در هر مرحله با ذکر مثال این مراحل را توضیح دادیم.
در نهایت، به کاربرد گوگل آنالیتیکس در تحلیل محتوای وب سایت پرداختیم و توضیح دادیم که چگونه می‌توان از این ابزار برای تحلیل محتوای وب سایت‌ها و بهینه‌سازی بازاریابی دیجیتال استفاده کرد. در نهایت، می‌توان گفت که تحلیل محتوا به عنوان یکی از ابزارهای مهم در بازاریابی دیجیتال، در تصمیم‌گیری‌های بازاریابی و رشد کسب‌وکارها موثر واقع می‌شود.
