تولید محتوای زرد و دلایل دوری از آن چیست؟

محتوای زرد به محتوایی گفته می‌شود که هدف آن جذب بازدید، کلیک و فروش بیشتر است و هدف دیگری را دنبال نمی‌کند. هر محتوایی که تولید می‌شود، در دو دسته کلی قرار می‌گیرد؛ یا به سوال مخاطب پاسخ می‌دهد و بخشی از نیازهای او را برطرف می‌کند، یا هیچ ارزش افزوده‌ای در محتوا ارائه نمی‌دهند و به موضوعات سطحی با تیترهای جذاب و جنجالی می‌پردازند. اخبار زرد معمولا خبرها و مواردی همچون، مشکلات و رسوایی‌های اخلاقی، اتفاقات تلخ جامعه، حواشی زندگی افراد مشهور، شایعه پراکنی در مورد اتفاقات جامعه و موارد از این دست را دنبال می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت، در تولید محتوای زرد، استانداردهای کیفی محتوا رعایت نمی‌شوند.

در این نوشته، قرار است ببینیم زرد نویسی چه ویژگی‌هایی دارد، انواع آن کدام‌ها هستند و روش‌های تولید آن به چه شکل است. شناخت این سبک از تولید محتوا کمک می‌کند تا متوجه ارزش محتواهای باکیفیت شوید و در صورت لزوم، از محتوای زرد و مخاطب پسند برای جذب کاربران استفاده کنید. همچنین متوجه خواهید شد که چطور رسانه‌ها با ارائه اطلاعات نادرست، افکار عمومی را به یک سمت خاص هدایت می‌کنند. پس تا انتها همراه ما باشید.

ویژگی‌های محتوای زرد

مهمترین ویژگی اخبار زرد (Yellow Journalism) نداشتن فایده برای مخاطب است. این نوع محتواها نه تنها فایده‌ای ندارند، بلکه ذهن مخاطبان را از اطلاعات اشتباه و محتواهای سطحی پر می‌کند و احتمال دارد آن‌ها را دچار ابهام و سردرگمی کند.

در دنیای محتوا، وقتی از فایده صحبت می‌کنیم، منظورمان محتوایی است که به انسان‌ها کمک می‌کند تا زندگی بهتری داشته باشند. برای مثال، یک ویدیو آموزشی در مورد نحوه تعویض رم کامپیوتر، یک محتوا در مورد نحوه برنامه‌ریزی و یک پادکست انگیزشی، فایده‌ای برای مخاطبان دارند و بخشی از نیازهای آنان را برطرف می‌کنند. حتی محتواهای سرگرم‌کننده، مثل کلیپ‌های خنده‌دار، گفتگوهای طنز و استریم‌های بازی نیز به نوعی برای مخاطبان فایده دارند و باعث بهتر شدن حال آن‌ها می‌شود.

اما اخبار زرد، هیچ کدام از این فواید را ندارند و هدف منتشر کننده، افزایش تعداد کلیک بر روی لینک مورد نظر و کسب درآمد از آن است.

در یک تعریف ساده می‌توان گفت، این نوع محتوا با گفتن داستان‌های اغراق آمیز و هیجان انگیز، اطلاعات را طوری به مخاطب القا می‌کند که مخاطب آن را به‌عنوان واقعیت قبول می‌کند؛ در حالی که با واقعیت فاصله زیادی دارد. محتوانویسان زرد، برای رسیدن به مقصود خود، معمولا به سراغ اتفاقات جنجالی جامعه می‌روند و آن را طوری روایت می‌کنند تا احساسات مخاطبان را درگیر کنند. برای مثال، تیتر «عکس جنجالی بازیگر سریال فلان در کنار استخر»، طوری نوشته شده تا حس کنجکاوی مخاطب برانگیخته شود و بر روی آن کلیک کند.

در تصویر بالا، برای جلب توجه مخاطب، از یک تیتر جنجالی با تکنیک کلیک بیت استفاده کرده‌اند؛ در حالی که متن آن هیچ ربطی به عنوان نداشت و فقط چکیده‌ای از زندگینامه این بازیگر را نوشته بودند.

رسانه‌هایی که بخش زیادی از محتوای آن‌ها را اخبار زرد تشکیل می‌دهد، رسانه زرد یا در اصطلاح خبرنگاری، Yellow journal می‌گویند.

در ادامه، بیشتر با ویژگی‌های اخبار زرد آشنا خواهیم شد.

1. استفاده از عواطف

به طور معمول، در بازاریابی، از عواطف و احساسات مخاطبان برای افزایش میزان فروش و تحت تاثیر قرار دادن آن‌ها استفاده می‌کنند. اما در محتواهای زرد، از این مساله بیش از حد استفاده می‌شود تا زودتر به نتیجه برسند. به طور مثال، با نوشتن تیتری مانند «کشته شدن یک خانواده توسط یک گرگ»، عواطف مخاطبان را بیش از حد تحریک می‌کند تا سریع‌تر بر روی محتوا کلیک کنند و تعداد بازدید بیشتر شود.

2. شایعه پراکنی

دومین ویژگی مهم اخبار زرد، شایعه پراکنی همراه با اغراق و بزرگ‌نمایی است. این در حالی است که واقعیت چیزی بر خلاف آن را نشان می‌دهد و به شدتی که می‌گویند، نیست.

3. پرداختن به حواشی و ورود به حریم شخصی افراد

صحبت کردن در مورد حواشی، از مهمترین ویژگی‌های Yellow Journalism است. برای مثال، در مورد جمله‌ یک شخص معروف، جنجال بزرگی ایجاد کرده و فقط در مورد آن صحبت می‌کنند؛ به طوری که بحث اصلی به طور کامل فراموش می‌شود.

علاوه بر حاشیه، ورود به حریم شخصی نیز در حیطه کاری زرد نویسان قرار دارد. این نوع تولید کنندگان محتوا، با عکاسی از افراد مشهور، پیدا کردن اطلاعات مهم از آن‌ها و مواردی از این دست، حریم خصوصی آن‌ها را برای رسیدن به اهداف خود نقض می‌کنند.

4. موج‌سواری روی مسائل روز

علاوه بر موارد بالا، موج‌سواری روی ترندها نیز یکی دیگر از ویژگی‌های این نوع محتوا به شمار می‌رود. به‌عنوان مثال، در شبکه‌ اجتماعی اینستاگرام، بدون اینکه یک مساله، به محتوای پیج شخص ربطی داشته باشد، هشتگ آن را در زیر پست خود استفاده می‌کند تا افراد بیشتری پست را ببینند.

5. تعصب و ارائه اطلاعات نادرست

یکی از نمودهای آشکار محتواهای زرد، حذف عمدی اطلاعات مهم و حیاتی و ارائه اطلاعات ناقص و یک طرفه است. این مساله سبب می‌شود تا یکپارچگی خبر از بین برود و مخاطب درک اشتباهی از آن داشته باشد.

تولید کنندگان اخبار زرد از چه روش‌هایی استفاده می‌کنند؟

محتوانویسان زرد از روش‌های مختلفی برای جلب توجه مخاطبان استفاده می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• به کار بردن عنوان‌های جذاب و وسوسه‌کننده
• پرداختن به بحث‌های حاشیه‌ای و جنجالی
• به کار بردن ایهام در عنوان‌ها و متن محتوا
• راز آلود کردن موضوع
• استفاده از یک شخص معروف در تیتر
• استفاده از منابع غیرمعتبر و عدم اعتبارسنجی اخبار
• منتشر کردن اخباری که می‌دانند خیلی زود صحت آن تکذیب می‌شود.

در حالت کلی می‌توان گفت، محتوای زرد همواره با حاشیه و افراد مشهور، اغراق، اطلاعات نادرست و غیراصولی و راهکارهای منسوخ شده در ارتباط است.

انواع محتوای زرد

در گذشته و زمانی که اینترنت و رسانه‌های اجتماعی وجود نداشتند، اخبار زرد فقط به رسانه‌های چاپی مثل روزنامه، مجله و کتاب اختصاص داشت. اما با ظهور شبکه‌های اجتماعی و محتوای دیجیتال، انواع مختلفی از محتواهای زرد به وجود آمد که به طرق مختلف، به دنبال افزایش بازدید و کلیک هستند. اگر به محتواهای اینستاگرام، یوتیوب و سایر رسانه‌ها توجه کنید، تعداد بسیار زیادی از آن‌ها با نوشتن تیترهای درشت و جنجالی و پرداختن به مسائل حاشیه‌ای، به دنبال جذب مخاطب بیشتر هستند.

با این تعریف، زرد نویسی فقط به نوشتار مربوط نمی‌شود و امکان تولید محتواهای زرد به صورت ویدیو، صوت و تصویر نیز وجود دارد.

محتوای زرد در دیجیتال مارکتینگ

این روزها، اخبار زرد در همه جا به چشم می‌خورد و خواه‌ناخواه به دنیای دیجیتال مارکتینگ نیز وارد شده است. در حال حاضر، برخی از کسب‌و‌کارها از روش‌های زرد برای افزایش تعداد فروش استفاده می‌کنند. البته این مساله بیشتر در شبکه‌های اجتماعی نمود پیدا کرده است و بیشترین میزان محتوای زرد در این رسانه‌ها وجود دارد. در رسانه‌های اجتماعی، افراد با نوشتن تیترهای جنجال‌برانگیز، درصدد جلب توجه مخاطبان و افزایش حس کنجکاوی آن‌ها هستند.

از آنجایی هم که شبکه‌های اجتماعی به راحتی در دسترس هستند و هر کس با تلفن همراه خود به آن دسترسی دارد، اخبار زرد خیلی زود وایرال و بین مردم پخش می‌شود. این مساله سبب شده تا استفاده از زرد نویسی، گزینه اول برخی از مدیران کسب و کارها برای افزایش تعداد فالوورها و در نهایت افزایش فروش باشد.

آشنایی با مزایا و معایب محتوای زرد

اخبار زرد، چه در شبکه‌های اجتماعی و چه در سایر رسانه‌ها، بیشترین بازدید را به خود اختصاص داده‌است. به همین علت، برخی کسب‌و‌کارها از آن برای افزایش میزان تعامل استفاده می‌کنند. علاوه بر آن، ممکن است برای برخی از کسب‌و‌کارها استفاده از محتوای زرد در کوتاه مدت کارآمدتر از دیگر انواع محتوا باشد؛ البته دقت داشته باشید که برای کسب درآمد از آن، باید اخلاق حرفه‌ای را رعایت کنید تا باعث آسیب به برند شما نشود.

در کنار مزایا، تولید محتوای زرد معایبی هم دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش اعتبار کسب‌و‌کار و از دست دادن اعتماد کاربران
• مختل کردن افکار عمومی
• ایجاد تفرقه و اختلافات سیاسی و اجتماعی
• آسیب به زندگی شخصی افراد (این نوع محتوا می‌تواند باعث تخریب شخصیت و زندگی افراد مشهور شود و نتایج جبران‌ناپذیری را به دنبال بیاورد.)
• گسترش اطلاعات اشتباه

بنابراین، استفاده از این نوع محتوا را توصیه نمی‌کنیم؛ چرا که معایب آن خیلی بیشتر از مزایا است.

تله کلیک (clickbait) چه تفاوتی با محتوای زرد دارد؟

اگر از فعالان حوزه دیجیتال مارکتینگ و فعالان حوزه فضای مجازی باشید، احتمالا اصطلاح تله کلیک یا Clickbait را بارها شنیده‌اید. هدف از تولید این نوع محتوا، کلیک کردن مخاطبان بر روی لینک مورد نظر و کسب درآمد از این طریق است.

اما آیا تله کلیک همان زرد نویسی است یا تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟

هر دو این تکنیک‌ها، مخاطبان را برای کلیک و انجام یک کار خاص دعوت می‌کنند. اما با این وجود، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. تله کلیک، یک نوع دروغ رسانی یا Disinformation است؛ یعنی انتشار عمدی اطلاعات نادرست و غلط برای فریب افراد.

اما محتوای زرد، گاهی به صورت عمدی و با هدف ارائه اطلاعات نادرست و گمراه کردن افراد، ایجاد می‌شود. گاهی مواقع هم از روی اشتباه و نداشتن اطلاعات کافی، غلط رسانی (misinformation) به وجود می‌آید.

در مقابل این دو نوع محتوا، محتوای همیشه سبز یا محتوای ارزشمند قرار داد. هدف این محتوا، ارائه اطلاعات ارزشمند به مخاطبان و ایجاد ارزش افزوده برای آن‌هاست.

بیشتر بخوانید:

محتوای همیشه سبز چیست؟ بررسی اهمیت محتوای سبز

تفاوت محتوای سطحی با اخبار زرد

اگر به محتوای کانال‌ها و پیج‌ها نگاهی کرده باشید، احتمالا متوجه شدید که محتوای برخی از آن‌ها سطحی است. محتواهای سطحی به محتوایی گفته می‌شود که برای افراد غیرمتخصص ساخته می‌شود. درست است که این محتواها برای افراد حرفه‌ای و متخصص، فایده خاصی ندارد اما برای افراد مبتدی و افرادی که به دنبال یادگیری تخصصی نیستند، کاربردی است. بنابراین، با تعریفی که از محتوای زرد داشتیم، مطابقت ندارد و نمی‌توان محتوای سطحی را زرد تلقی کرد.

در حالت کلی می‌توان گفت، هر محتوایی که اطلاعات مفیدی ارائه می‌کند و آسیبی نمی‌رساند، محتوای زرد حساب نمی‌شود؛ هر چند محتوا فقط برای افراد خاصی مفید باشد.

علاوه بر محتوای سطحی، محتواهای روزمرگی نیز زرد حساب نمی‌شوند. از جمله محتواهای روزمرگی می‌توان به زندگینامه، ولاگ، اتفاقات روزمرگی، افکار و خیال و خاطره نویسی اشاره کرد. از آنجایی که در این نوشته‌ها نیز می‌توان مطالب مفید و به‌دردبخوری را پیدا کرد، نباید آن را زرد حساب کنید. حتی اگر هیچ محتوای ارزشمندی نداشته باشند، بازهم جنبه سرگرمی و گذران وقت را دارند.

روش‌های تولید محتوای زرد

حال که با ویژگی‌ها و سایر خصوصیات این سبک از تولید محتوا آشنا شدید، با استفاده از شاخصه‌های زیر می‌توانید محتوای زرد تولید کنید. البته توصیه می‌کنیم این سبک را در دستور کار خود قرار ندهید. به جای آن، تولید محتوای سبز انجام دهید تا هم مخاطبان راضی باشند و هم برندتان قوی شود.

• اغراق در موضوع: اولین مساله برای تولید اخبار زرد، اغراق کردن در تیتر است. تیتر را باید طوری بنویسید که افراد با دیدن آن، به قول معروف، شاخ در بیاورند.
• استفاده از افراد مشهور: همه دوست دارند در مورد افراد معروف، اطلاعاتی را به دست آورند. بنابراین، اشاره به سلبریتی‌ها و پرداختن به آن‌ها، بهترین راه برای تولید محتوای زرد است.
• بر روی احساسات مردم دست بگذارید: چاشنی بعدی برای ساخت اخبار زرد، دست گذاشتن روی احساسات مردم است. برای اینکار باید ببینید مردم در مورد چه چیزهایی، احساسی رفتار می‌کنند.
• ایجاد ابهام در عنوان و راز آلود کردن آن: هر چقدر عنوان دارای ابهام باشد، شانس کلیک شدن بر روی آن افزایش پیدا می‌کند.
• اشاره به تیتر در متن: کاربر بعد از دیدن عنوان، به سراغ متن می‌رود. در این بخش سعی کنید در مورد عنوان، چند خط توضیح دهید تا کاربر متوجه زرد بودن محتوا و کلیک بیت آن نشود.

چطور از انتشار محتوای زرد و محتواهای آسیب‌زا جلوگیری کنیم؟

گاهی مواقع، تولید محتوای زرد بدون هیچ غرض خاصی صورت می‌گیرد؛ علت اصلی این مساله، نداشتن اطلاعات کافی در مورد اخبار زرد و بررسی نکردن محتوا قبل از انتشار است. بنابراین، با رعایت چند نکته ساده، می‌توان از وقوع چنین مشکلاتی جلوگیری کرد.

در ادامه، راهکارهایی را بررسی خواهیم کرد که کمک می‌کند تا جلوی انتشار محتواهای بی‌فایده را بگیرید. البته برخی از این موارد کاملا بدیهی هستند و فقط جنبه تکرار دارند.

1. قبل از انتشار محتوا، صبر کنید!

صبر، کلید حل بسیاری از مسائل و مشکلات است. از این رو، زمانی که خبر جدیدی منتشر می‌شود، خیلی سریع آن را در رسانه‌ها منتشر نکنید و بر طبق آن تصمیم عجولانه‌ای نگیرید. چرا که احتمال دارد خبر منتشر شده کاملا دروغ باشد و شما را به دردسر بیندازد. اگر کمی زمان دهید، صحت و سقم آن معلوم می‌شود.

همچنین، راحت‌ترین راه برای بررسی درستی یک محتوا، فکر کردن در مورد آن است. محتواهای مختلفی با عنوانی شبیه به «کسب درآمد 50 دلار در یک ساعت فقط با بازی کردن» در سطح اینترنت وجود دارد که بسیاری از افراد فریب ادعاهای دروغ آن‌ها را می‌خورند. در واقع، چنین ادعاهایی آن‌قدر غیرمنطقی هستند که نیاز به صحت‌سنجی ندارند. بنابراین با کمی فکر کردن و صبوری، می‌توان بسیاری از محتواهای فریبنده را شناسایی کرد.

2. از منابع معتبر استفاده کنید!

در مورد هر موضوعی در گوگل جستجو کنید، منابع مختلفی را به شما نشان می‌دهد. اما آیا همه این منابع معتبر هستند؟ آیا می‌توان به اطلاعات آن‌ها اعتماد کرد؟ جواب خیلی ساده است، خیر.

چرا که احتمال دارد به دلیل جدید بودن اخبار یا به وجود آمدن یک روش کلاهبرداری، سایت‌هایی را مشاهده کنیم که اطلاعات کاملا غلط و متضاد با واقعیت را منتشر کرده‌اند. در هر زمینه‌ای، سایت‌های معتبری وجود دارد که توصیه می‌کنیم حتما از آن‌ها استفاده کنید.

3. مطالعه متن محتوا و اکتفا نکردن به تیترها

بسیاری از افراد فقط به خواندن تیتر محتواها اکتفا می‌کنند و از آن رد می‌شوند؛ همان رفتاری که در جلوی دکه روزنامه فروشی‌ها شاهد آن هستیم. اما گاهی وقت‌ها، آن چیزی که در متن محتوا قرار دارد، با تیتر آن، زمین تا آسمان متفاوت است. این عادت افراد باعث شده تا رسانه‌های زرد نیز فقط به سراغ نوشتن تیترهای احساسی، هیجان‌انگیز و عجیب و غریب بروند.به همین دلیل توصیه می‌کنیم، قبل از مطالعه کامل متن، از انتشار آن خودداری نمایید.

4. کنترل عواطف و احساسات

همانطور که در بالا اشاره کردیم، یکی از ویژگی‌های محتوای زرد، تحریک عواطف و احساسات مخاطبان است. به همین دلیل، اگر محتوایی را مشاهده کردید که باعث تحریک عواطف می‌شد، به دقت آن را بررسی کنید. در صورتی که محتوا مناسب بود، می‌توانید آن را در رسانه‌ها انتشار دهید.

5. دانش خود را ارتقا دهید

یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از فریب خوردن و گمراه شدن، کسب اطلاعات بیشتر و عمیق‌تر شدن در موضوع مورد نظر است. به طور مثال، فردی که در حوزه سرمایه گذاری، دانش، تجربه و اطلاعات زیادی دارد، کمتر فریب اطلاعات نادرست در این حوزه را می‌خورد.

اخبار جعلی (fake news) و ارتباط آن با محتوای زرد

علاوه بر اخبار زرد، محتواهای دیگری هم وجود دارند که برخی از آن‌ها بدتر از محتواهای زرد هستند.

• محتوای نامربوط (Absurd): به محتوایی که در زمان و مکان نامناسب منتشر شده باشد، ابزورد می‌گویند. در حالت عادی، شاید محتوا هیچ مشکلی نداشته باشد؛ اما مکان یا زمان آن اشتباه است. برای مثال، شبکه اجتماعی لینکدین معمولا برای نمایش رزومه و تخصص مورد استفاده قرار می‌گیرد. حال اگر در این رسانه، عکس‌های مسافرت را منتشر کنیم، محتوا ابزورد می‌شود؛ چرا که لینکدین برای اینکار طراحی نشده است.
• محتوای اشتباه (Misinformation): در این نوع، اطلاعات اشتباه در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد، اما تولیدکننده از اشتباه بودن آن‌ها اطلاع ندارد.
• محتوای دروغین (Disinformation): یکی از بدترین انواع محتوا، Disinformation است که با هدف ارائه اطلاعات نادرست و به صورت عمدی، انجام می‌گیرد. این محتوا در صدد است تا با فریب دادن، تخریب و ضرر رساندن، به هدف خود دست پیدا کند.
• محتوای نامرتبط (False connection): محتوایی که موضوع عنوان و متن، باهم یکی نیست.
• محتوای ساختگی (Fabricated content): در این محتوا، یک خبر ساختگی و کاملا غلط، با هدف آسیب رساندن منتشر می‌شود.

قدم اول را شما بردارید!

اگر صاحب یک کسب و کار هستید یا در حوزه تولید محتوا فعالیت می‌کنید، به‌عنوان یک خالق محتوا، باید قدم اول را شما بردارید و به سراغ اخبار زرد نروید زیر تولید محتوای زرد با هر هدفی و حتی با مقدار کم برای مخاطبان و برند آسیب‌زا است. بنابراین اگر از صحت یک محتوا اطمینان ندارید، هرگز آن را با دیگران به اشتراک نگذارید. همه ما در برابر مطالبی که منتشر می‌کنیم و حرف‌هایی که می‌زنیم، مسئول هستیم.

در این نوشته سعی کردیم نکات مهم و اساسی در مورد زرد نویسی را با شما عزیزان به اشتراک بگذاریم. خوشحال می‌شویم نظرات خود را با ما در میان بگذارید.